Η κλιματική αλλαγή αποτελεί ένα πεδίο οικονομικής δραστηριότητας στο οποίο θα κριθεί η δυνατότητα των επόμενων γενεών να ζήσουν σε βιώσιμες και ευημερούσες περιοχές, αλλά και μεσοπρόθεσμα η δυνατότητα των ευρωπαϊκών οικονομιών να ανακάμψουν μετά την περιπέτεια της πανδημίας. Διόλου τυχαία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόσφατα υιοθέτησε ένα πακέτο φιλόδοξων προτάσεων προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου τουλάχιστον κατά 55% έως το 2030.

Η έγκριση του Εταιρικού Συμφώνου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) για τη νέα προγραμματική περίοδο 2021-2027 σηματοδοτεί την έναρξη της εφαρμογής μιας φιλόδοξης στρατηγικής για την περιφερειακή ανάπτυξη στη χώρα μας. Ένα εθνικό σχέδιο περιφερειακής ανάπτυξης με άξονα τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα που θα συμβάλλει στη δυναμική ανάταξη της οικονομίας μετά την πανδημία αλλά και θα διευκολύνει τον παραγωγικό μετασχηματισμό της. H έγκαιρη έναρξη εφαρμογής της νέας περιόδου (το ελληνικό Εταιρικό Σύμφωνο είναι το πρώτο ευρωπαϊκό σχέδιο που εγκρίνεται) επιτρέπει την απρόσκοπτη συνέχιση της χρηματοδότησης ανάμεσα στις δύο προγραμματικές περιόδους.

Η πρόσφατη επίσημη υποβολή του νέου ΕΣΠΑ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ολοκληρώνει την πρώτη φάση σχεδιασμού της νέας προγραμματικής περιόδου 2021-2027 για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα. Η Ελλάδα υπέβαλε πρώτη ανάμεσα στα κράτη-μέλη και η έγκαιρη έγκριση του Εταιρικού Συμφώνου και των τομεακών και περιφερειακών προγραμμάτων που θα ακολουθήσουν, θα επιτρέψουν την απρόσκοπτη συνέχιση της χρηματοδότησης της οικονομίας χωρίς κενά ανάμεσα στις δύο διαδοχικές προγραμματικές περιόδους, ενισχύοντας έτσι τη δυναμική ανάταξη της οικονομίας μετά την πανδημία.

Η 1η Ιουλίου σηματοδότησε την τυπική έναρξη εφαρμογής του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ), το οποίο θεσπίστηκε με το ν. 4635/2019 και αφορά  τη διαχείριση των δημοσίων επενδύσεων, συνολικού προϋπολογισμού 10 δισ. ευρώ για την πενταετία 2021-2025. To διάστημα μέχρι το τέλος του έτους θα είναι μεταβατικό για την καλύτερη προσαρμογή των φορέων χρηματοδότησης του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Με την έναρξη του 2022 κάθε χρηματοδότηση του ΠΔΕ θα περνάει υποχρεωτικά μέσα από το ΕΠΑ.

Από την 1η Ιουλίου υλοποιείται μία σημαντική μεταρρύθμιση καθώς τίθεται σε εφαρμογή το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ) 2021-2025 με την σταδιακή ενεργοποίηση των επιμέρους προγραμμάτων του. Το ΕΠΑ 2021-2025 καθορίζει τις πιστώσεις και τις προτεραιότητες για την χρηματοδότηση έργων από τους εθνικούς πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔE), συνολικού ύψους € 10 δις. Οι εθνικοί πόροι του ΠΔΕ, για πρώτη φορά, μπαίνουν σε προγραμματικό πλαίσιο με στόχο την καλύτερη εκμετάλλευση των διαθέσιμων πιστώσεων και την επίτευξη συμπληρωματικότητας με τις άλλες πηγές χρηματοδότησης όπως το ΕΣΠΑ, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, και τα λοιπά συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα.

Η συμπλήρωση σαράντα χρόνων από την ένταξη της Ελλάδας στις τότε Ευρωπαϊκές Κοινότητες, είναι αφορμή να αναστοχαστούμε για την πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο χρόνο και για τη θέση της χώρας μας σε αυτή. Και το αβίαστο συμπέρασμα είναι απόλυτα θετικό. Γιατί, άλλοτε με πισωγυρίσματα και άλλοτε με θαρραλέα βήματα εμπρός, συχνά δε μέσα από τις κρίσεις της, η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά. Η Ευρώπη συνιστά πλέον μια κοινότητα δημοκρατικών αρχών και αξιών, μια φωτεινή νησίδα ασφάλειας, προόδου, αλληλεγγύης και ευημερίας για τους λαούς της.

Το πλήγμα της πανδημίας υπήρξε συμμετρικό καθώς καμία περιοχή της Ευρώπης δεν έμεινε ανεπηρέαστη στη μεγαλύτερη μεταπολεμική οικονομική ύφεση. Ωστόσο, οι επιπτώσεις παρουσιάζονται ασύμμετρες. Οι πρώτες μετρήσεις καταγράφουν μία σημαντική διεύρυνση των περιφερειακών και ενδοπεριφερειακών οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Μία σειρά παραγόντων εξηγούν τις παρατηρούμενες αποκλείσεις και ταυτόχρονα υποδεικνύουν την κατεύθυνση των ζητούμενων παρεμβάσεων για την αντιμετώπισή τους.

Συμπληρώνονται σαράντα χρόνια από την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια καθοριστική στιγμή για την εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών, την οικονομική ανάπτυξη και την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Η χώρα μας αποτελεί πλέον συστατικό μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας.

Από το καλοκαίρι ξεκινά η εισροή σημαντικών πόρων από τα κοινοτικά προγράμματα με στόχο την ανάκαμψη, την ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας σε βάθος επταετίας και η βασική προτεραιότητα είναι η κάλυψη του επενδυτικού κενού και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Σε τί όμως διαφέρουν το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ ως προς τις διαδικασίες, την απορρόφηση, την κατανομή σε κλάδους και περιφέρειες; Ποιά είναι τα πρώτα έργα που ξεκινήσουν και ποιός ο ρόλος ο τραπεζών; Ο Δημήτρης Σκάλκος, Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, απαντά στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο», αναλύοντας το σχεδιασμό και τη φιλοσοφία των δύο προγραμμάτων.

Τα ευρωπαϊκά κράτη μαζί με τη βελτίωση των επιδημιολογικών δεδομένων που φέρνει η επέκταση της εφαρμογής των προγραμμάτων εμβολιασμού στον γενικό πληθυσμό, προετοιμάζουν τη φάση της ανάταξης των οικονομιών τους.

Οι στοχευμένες δημόσιες δαπάνες και η μόχλευση των ιδιωτικών πόρων σε δυναμικούς τομείς (πράσινες επενδύσεις, ψηφιοποίηση), συνδυαστικά με την προώθηση μεταρρυθμίσεων σε καίρια οικονομικά πεδία, είναι σε θέση να επιταχύνουν σημαντικά τους δυνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Το Next Generation EU είναι η απάντηση της ΕΕ και ιστορικά το μεγαλύτερο χρηματοδοτικό πακέτο ενίσχυσης της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Η κρίση της πανδημίας του COVID-19 βύθισε τις ευρωπαϊκές οικονομίες σε μία πρωτόγνωρη ύφεση. Η ανάταξη της οικονομίας δεν θα είναι αυτόματη, θα απαιτήσει στοχευμένες εθνικές πολιτικές, μεγάλης κλίμακας επενδύσεις αλλά και συντονισμένη δράση ανάμεσα στα ευρωπαϊκά κράτη. Σε αντίθεση με την περίοδο της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2009/2010, απέναντι στον κορωνοϊό η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπήρξε άμεση και αναλογική.

Καθώς «η ανάταξη των εθνικών οικονομιών μετά το τέλος της πανδημίας δεν θα είναι αυτόματη θα απαιτήσει βραχυπρόθεσμα την εφαρμογή μιας στρατηγικής covid τουλάχιστον για τα επόμενα δύο έτη, όσο και τη διατήρηση μίας μίνιμουμ ευελιξίας στα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα όπως αυτή που ισχύει σήμερα και μέχρι το τέλος του 2021 λόγω πανδημίας», ανέφερε ο Δημήτρης Σκάλκος, Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ μιλώντας στο αγγλόφωνο newsletter Athens Digest.