Η πορεία υλοποίησης του ΕΣΠΑ 2014 – 2020, ήταν το αντικείμενο της συνάντησης του Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολου Τζιτζικώστα με τον Γενικό Γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ Δημήτρη Σκάλκο.
Οι ακραίες συνθήκες απαιτούν ειδικές απαντήσεις. Στην περίπτωση δε της πανδημίας του Covid-19, η αναπόφευκτη επερχόμενη ύφεση καθιστά αναγκαία τη συντονισμένη και ανάλογης έκτασης αντίδραση ώστε οι οικονομικές επιπτώσεις να είναι κατά το δυνατό περιορισμένες και ταυτόχρονα να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για την ταχεία ανάκαμψη των ευρωπαϊκών οικονομιών την επόμενη ημέρα.
Ο ρόλος της Πολιτικής Συνοχής ως βασικού μοχλού για την προώθηση της μακροπρόθεσμης σύγκλισης εντός της ΕΕ και τη μείωση των ανισοτήτων ήταν το αντικείμενο του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων για την Πολιτική Συνοχής μετά το 2027, που συνήλθε στις 22 Νοεμβρίου 2022, στις Βρυξέλλες. Την Ελλάδα εκπροσώπησε, από το Υπουργείο Ανάπτυξης, ο Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ Δημήτρης Σκάλκος.
Η πανδημία του κορονοϊού ήρθε να διακόψει αιφνίδια και βίαια την παρατηρούμενη ανάκαμψη της οικονομίας και την επιστροφή της χώρας στην κανονικότητα σε όλα τα επίπεδα. Η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη νέα οικονομική κρίση, σε αντίθεση με την περίοδο της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2009, υπήρξε ανάλογη της πρόκλησης. Η νέα δέσμη χρηματοδοτικών εργαλείων που συνθέτουν το New Generation EU, με κυριότερο το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility) είναι σε θέση όχι μόνο να συμβάλλουν στην ταχύτερη ανάκαμψη της οικονομίας στην μετά-covid περίοδο, αλλά και να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που θα καλύψουν σημαντικό μέρος του επενδυτικού μας κενού και θα συμβάλουν στον παραγωγικό μετασχηματισμό της οικονομίας μας.
Ζούμε σε δύσκολους και ανησυχαστικούς καιρούς. Οι ταυτόχρονες πολυ-κρίσεις με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπες οι ευρωπαϊκές οικονομίες και κοινωνίες (πανδημία, ενεργειακή κρίση) μεταβάλλουν ταχύτατα το περιβάλλον και απαιτούν προσαρμογή των πολιτικών προτεραιοτήτων σε μία σειρά πεδίων όπως η θωράκιση της δημόσιας υγείας, η ενεργειακή ασφάλεια, η εφοδιαστική αλυσίδα. Η αναδιάταξη των προτεραιοτήτων δεν ακυρώνει τις ακολουθούμενες ευρωπαϊκές επιλογές, κύρια στον ψηφιακό μετασχηματισμό και την πράσινη μετάβαση της οικονομίας, αντίθετα φαίνεται πως επιτάσσει την περαιτέρω ενίσχυση και επιτάχυνσή τους.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις συνιστούν το βασικό κύτταρο ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Απασχολώντας δύο στους τρεις εργαζόμενους, οι πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν φορέα καινοτομίας και κρίσιμο κρίκο στις αλυσίδες αξίας. Η ανταπόκριση των ευρωπαϊκών οικονομιών στη διπλή πρόκληση της «πράσινης» και ψηφιακής μετάβασης θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό από την ικανότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων να προσαρμοστούν αποτελεσματικά στις απαιτήσεις, αλλά και τις ευκαιρίες, του ταχύτατα μεταβαλλόμενου οικονομικού και τεχνολογικού περιβάλλοντος.
Ο Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, κ. Δημήτρης Σκάλκος, μιλώντας στην εκπομπή Leader του GrTimes.gr επισήμανε ότι η υποεκτέλεση του ΕΣΠΑ, ήρθε στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης τους τελευταίους μήνες αν και τα προβλήματα ήταν γνωστά, παρά τα συγχαρητήρια που μάλλον για λόγους πολιτικής διαχείρισης, έδιναν κατά καιρούς, Κοινοτικοί, στην προηγούμενη κυβέρνηση.
Η ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει μια πρωτόγνωρη πρόκληση. Καλείται να αντιμετωπίσει τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις μιας κρίσης με υψηλό βαθμό αβεβαιότητας. Καλούμαστε να σχεδιάσουμε και να εφαρμόσουμε οικονομικές πολιτικές σε ένα ρευστό περιβάλλον, στο βαθμό που τα επιδημιολογικά δεδομένα μεταβάλλονται. Τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα του ΕΣΠΑ, στο μέτρο των χρηματοδοτικών και κανονιστικών δυνατοτήτων τους, συμβάλλουν στην κάλυψη ενός σημαντικού μέρους της πρώτης δέσμης μέτρων που εξήγγειλε η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της νόσου COVID-19.
Οι ευρωπαϊκές οικονομίες, αντιμέτωπες με το δεύτερο κύμα της πανδημίας, πορεύονται σε περιβάλλον αυξημένης αβεβαιότητας. Δυστυχώς η επιδημιολογική εξέλιξη του covid-19 αποτελεί μία γνωστή-άγνωστη μεταβλητή (known-unknown), έναν παράγοντα δηλαδή που γνωρίζουμε ότι δεν μπορούμε να υπολογίσουμε με ακρίβεια και συνεπώς οι οικονομικές προβλέψεις υπόκεινται σε αναπόφευκτες αναθεωρήσεις.
Οι ευρωπαϊκές οικονομίες βρίσκονται αντιμέτωπες με την «τέλεια καταιγίδα» που προκαλεί η, χειρότερη από τη δεκαετία του 1970, ενεργειακή κρίση. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία επιτάχυνε τις τάσεις που παρατηρήθηκαν στα προηγούμενα χρόνια, κύρια της υπο-επένδυσης στους τομείς της ενεργειακής μετάβασης, την στιγμή μάλιστα που οι ενεργειακές ανάγκες συνέχιζαν να αυξάνονται. Σήμερα πρέπει να κινηθούμε ταχύτερα στην κατεύθυνση της πράσινης μετάβασης για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και ταυτόχρονα της ενίσχυσης της ενεργειακής ασφάλειας και της ενεργειακής απεξάρτησης από τη Ρωσία. Και βέβαια αναζητείται η κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα στην αναγκαία στήριξη των δοκιμαζόμενων οικονομιών (με προτεραιότητα στις πλέον ευάλωτες ομάδες) και της δημοσιονομικής βιωσιμότητας.
Χαιρετισμός του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ κ. Δημήτρη Σκάλκου στο 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Μικρών Νησιών που έγινε στην Ιθάκη, 4-6 Οκτωβρίου 2019.
Η Ελλάδα διαχρονικά έχει ωφεληθεί σημαντικά από την Πολιτική Συνοχής, την κύρια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή των περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με την αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων χρηματοδοτήθηκαν κρίσιμες υποδομές, επενδυτικά σχέδια και κοινωνικές δράσεις, συμβάλλοντας τις περασμένες δεκαετίες στη σύγκλιση με τις περισσότερο αναπτυγμένες ευρωπαϊκές περιφέρειες.
Ραδιοφωνική συνέντευξη του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων & ΕΣΠΑ Δ. Σκάλκου στο Πρώτο Πρόγραμμα 91.6 και στην εκπομπή «Καθρέφτης» του Χρήστου Μιχαηλίδη στις 21/2/23 , με θέμα τις προτεραιότητες του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027.
Η περιφερειακή ανάπτυξη συνιστά τη μεγάλη πρόκληση για τις ευρωπαϊκές οικονομίες στα επόμενα χρόνια. Η αποτελεσματική αξιοποίηση του παραγωγικού δυναμικού των περιφερειακών και των τοπικών οικονομιών συμβάλλει στη μεγέθυνση της εθνικής οικονομίας αλλά και στην ενδυνάμωση της κοινωνικής και εδαφικής συνοχής.
Κάθε νέο ξεκίνημα έτους συνοδεύεται αναπόφευκτα από προσδοκίες και επιθυμίες, προκλήσεις και αβεβαιότητες. Το 2023 δεν αποτελεί εξαίρεση. Η ελληνική οικονομία βρέθηκε και βρίσκεται τα τελευταία χρόνια αντιμέτωπη με διαδοχικές κρίσεις που δοκιμάζουν τις αντοχές της, όπως και συνολικά αυτές των ευρωπαϊκών οικονομιών. Η πανδημία διέκοψε βίαια την οικονομία, προκαλώντας αναταράξεις στις διεθνείς αλυσίδες αξίας. Κατόπιν η ρωσική επιθετικότητα απέναντι στην Ουκρανία, οδήγησε στη μεγαλύτερη ενεργειακή κρίση από τη δεκαετία του 1970 και πληθωριστικές πιέσεις.
Οι ολοκληρωμένες χωρικές επενδύσεις αποτελούν ένα εργαλείο που, μέσω των προγραμμάτων της Πολιτικής Συνοχής, είναι σε θέση να συμβάλλει σημαντικά στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των τοπικών περιοχών της χώρας μας. Ωστόσο στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο τα αποτελέσματα δεν ήταν αυτά που επιθυμούσαμε για μια σειρά από λόγους, ενδεχομένως γιατί πρόκειται για νέα στρατηγική που εφαρμόζεται για πρώτη φορά αλλά και γιατί διαπιστώθηκε, μεταξύ άλλων, έλλειμμα στο συντονισμό των χωρικών στρατηγικών.
Η σημαντική υποχώρηση των δημοσίων επενδύσεων στη χώρα μας την προηγούμενη δεκαετία είχε αρνητική επίπτωση στον αναγκαίο σχηματισμό παγίων κεφαλαίων στην οικονομία περιορίζοντας τις αναπτυξιακές δυνατότητές της. Αυτό πλέον αλλάζει θεαματικά στα επόμενα χρόνια καθώς, με κύριους άξονες το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, μόνο την περίοδο 2023-2026 πρόκειται να δεσμευτούν στις δημόσιες επενδύσεις πόροι που θα ξεπεράσουν τα 47 δισ. ευρώ.
H δουλειά του γενικού γραμματέα του ΕΣΠΑ είναι μία από τις πλέον απαιτητικές στο κυβερνητικό οργανόγραμμα. Κρίσιμα για την οικονομία της χώρας, τα Προγράμματα του Εταιρικού Συμφώνου Περιφερειακής Ανάπτυξης συνοδεύονταν πάντα από ερωτήματα όπως το πόσο αποτελεσματική είναι η διαχείριση αυτών των πολύτιμων κοινοτικών πόρων, αν καταφέρνουμε να τους αξιοποιήσουμε έγκαιρα, αν γίνονται σπατάλες αλλά και αν πρέπει να έχει κανείς «τα μέσα» για να επιδοτηθεί. Σε σχέση με παλιότερες εποχές πού βρισκόμαστε σήμερα; Άραγε οι Ευρωπαίοι μας αντιμετωπίζουν ως ισότιμους εταίρους και μας λαμβάνουν υπ’ όψιν στη διαμόρφωση των κοινοτικών θέσεων;
Αντιμέτωπη με την «τέλεια καταιγίδα» κρίσεων που έπληξε και πλήττει τις ευρωπαϊκές οικονομίες, η ελληνική οικονομία επέδειξε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα. Η κυβέρνηση διαχειρίστηκε αποτελεσματικά την οικονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία, περιορίζοντας σημαντικά τις επιπτώσεις στις επιχειρήσεις και την απασχόληση. Τα συγχρηματοδοτούμενα Προγράμματα του ΕΣΠΑ συνέβαλαν αποφασιστικά σε αυτό, καθώς την περίοδο Απρίλιος 2020 – Ιούλιος 2022 κινητοποιήθηκαν συνολικοί πόροι ύψους 10,6 δισ. ευρώ, πόροι που ισοδυναμούν με το 40% των συνολικών ενισχύσεων που δόθηκαν.
Οι κοινοτικοί πόροι, ως το χρηματοδοτικό εργαλείο της ευρωπαϊκής Πολιτικής Συνοχής για την σύγκλιση των ευρωπαϊκών περιφερειών, διαχρονικά αποτέλεσαν σημαντικό μέσο για τη στήριξη της ελληνικής οικονομίας, την ενίσχυση των δημοσίων επενδύσεων και της περιφερειακής ανάπτυξης και συνοχής. Υπολογίζεται ότι μόνο την περίοδο 2000-2020 εισέρευσαν στην ελληνική οικονομία κοινοτικοί πόροι που ξεπέρασαν τα 72,5 δις ευρώ και χρηματοδότησαν κρίσιμες δημόσιες υποδομές, πλήθος επιχειρηματικών σχεδίων, δράσεις αναβάθμισης του ανθρώπινου δυναμικού και παροχής ποιοτικών κοινωνικών υπηρεσιών.
Η πολιτική συνοχής αποτελεί την κύρια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή των περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στο πέρασμα των προηγούμενων δεκαετιών η πολιτική συνοχής γιγαντώθηκε και μετεξελίχθηκε σε μία σύνθετη δημόσια πολιτική που δεν περιορίζεται στους αρχικούς στόχους του περιορισμού των περιφερειακών ανισοτήτων αλλά συμπληρώθηκε με νέους φιλόδοξους στρατηγικούς στόχους. Δίπλα στους στόχους της σύγκλισης και της αλληλεγγύης προστέθηκαν και αυτός της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας.
Η ελληνική οικονομία δείχνει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα απέναντι στις διαδοχικές κρίσεις με τις οποίες βρέθηκε και βρίσκεται αντιμέτωπη. Κατέγραψε την τρίτη δυναμικότερη ανάταξη μετά την πανδημία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, προσελκύει άμεσες ξένες επενδύσεις σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, αυξάνει εντυπωσιακά τις εξαγωγές, αποκλιμακώνει την ανεργία. Ταυτόχρονα φαίνεται να συντελείται μία σταδιακή αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου προς περισσότερο βιώσιμες και ανταγωνιστικές οικονομικές επιλογές.
Ο ρόλος της Πολιτικής Συνοχής ως βασικού μοχλού για την προώθηση της μακροπρόθεσμης σύγκλισης εντός της ΕΕ και τη μείωση των ανισοτήτων ήταν το αντικείμενο του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων για την Πολιτική Συνοχής μετά το 2027, που συνήλθε στις 22 Νοεμβρίου 2022, στις Βρυξέλλες. Την Ελλάδα εκπροσώπησε, από το Υπουργείο Ανάπτυξης, ο Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ Δημήτρης Σκάλκος.