Η Ελλάδα διαχρονικά έχει ωφεληθεί σημαντικά από την Πολιτική Συνοχής, την κύρια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή των περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με την αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων χρηματοδοτήθηκαν κρίσιμες υποδομές, επενδυτικά σχέδια και κοινωνικές δράσεις, συμβάλλοντας τις περασμένες δεκαετίες στη σύγκλιση με τις περισσότερο αναπτυγμένες ευρωπαϊκές περιφέρειες.

Ραδιοφωνική συνέντευξη του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων & ΕΣΠΑ Δ. Σκάλκου στο Πρώτο Πρόγραμμα 91.6 και στην εκπομπή «Καθρέφτης» του Χρήστου Μιχαηλίδη στις 21/2/23 , με θέμα τις προτεραιότητες του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027.

Η περιφερειακή ανάπτυξη συνιστά τη μεγάλη πρόκληση για τις ευρωπαϊκές οικονομίες στα επόμενα χρόνια. Η αποτελεσματική αξιοποίηση του παραγωγικού δυναμικού των περιφερειακών και των τοπικών οικονομιών συμβάλλει στη μεγέθυνση της εθνικής οικονομίας αλλά και στην ενδυνάμωση της κοινωνικής και εδαφικής συνοχής.

Κάθε νέο ξεκίνημα έτους συνοδεύεται αναπόφευκτα από προσδοκίες και επιθυμίες, προκλήσεις και αβεβαιότητες. Το 2023 δεν αποτελεί εξαίρεση. Η ελληνική οικονομία βρέθηκε και βρίσκεται τα τελευταία χρόνια αντιμέτωπη με διαδοχικές κρίσεις που δοκιμάζουν τις αντοχές της, όπως και συνολικά αυτές των ευρωπαϊκών οικονομιών. Η πανδημία διέκοψε βίαια την οικονομία, προκαλώντας αναταράξεις στις διεθνείς αλυσίδες αξίας. Κατόπιν η ρωσική επιθετικότητα απέναντι στην Ουκρανία, οδήγησε στη μεγαλύτερη ενεργειακή κρίση από τη δεκαετία του 1970 και πληθωριστικές πιέσεις.

Οι ολοκληρωμένες χωρικές επενδύσεις αποτελούν ένα εργαλείο που, μέσω των προγραμμάτων της Πολιτικής Συνοχής, είναι σε θέση να συμβάλλει σημαντικά στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των τοπικών περιοχών της χώρας μας. Ωστόσο στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο τα αποτελέσματα δεν ήταν αυτά που επιθυμούσαμε για μια σειρά από λόγους, ενδεχομένως γιατί πρόκειται για νέα στρατηγική που εφαρμόζεται για πρώτη φορά αλλά και γιατί διαπιστώθηκε, μεταξύ άλλων, έλλειμμα στο συντονισμό των χωρικών στρατηγικών.

Η σημαντική υποχώρηση των δημοσίων επενδύσεων στη χώρα μας την προηγούμενη δεκαετία είχε αρνητική επίπτωση στον αναγκαίο σχηματισμό παγίων κεφαλαίων στην οικονομία περιορίζοντας τις αναπτυξιακές δυνατότητές της. Αυτό πλέον αλλάζει θεαματικά στα επόμενα χρόνια καθώς, με κύριους άξονες το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, μόνο την περίοδο 2023-2026 πρόκειται να δεσμευτούν στις δημόσιες επενδύσεις πόροι που θα ξεπεράσουν τα 47 δισ. ευρώ.

H δουλειά του γενικού γραμματέα του ΕΣΠΑ είναι μία από τις πλέον απαιτητικές στο κυβερνητικό οργανόγραμμα. Κρίσιμα για την οικονομία της χώρας, τα Προγράμματα του Εταιρικού Συμφώνου Περιφερειακής Ανάπτυξης συνοδεύονταν πάντα από ερωτήματα όπως το πόσο αποτελεσματική είναι η διαχείριση αυτών των πολύτιμων κοινοτικών πόρων, αν καταφέρνουμε να τους αξιοποιήσουμε έγκαιρα, αν γίνονται σπατάλες αλλά και αν πρέπει να έχει κανείς «τα μέσα» για να επιδοτηθεί. Σε σχέση με παλιότερες εποχές πού βρισκόμαστε σήμερα; Άραγε οι Ευρωπαίοι μας αντιμετωπίζουν ως ισότιμους εταίρους και μας λαμβάνουν υπ’ όψιν στη διαμόρφωση των κοινοτικών θέσεων;

Αντιμέτωπη με την «τέλεια καταιγίδα» κρίσεων που έπληξε και πλήττει τις ευρωπαϊκές οικονομίες, η ελληνική οικονομία επέδειξε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα. Η κυβέρνηση διαχειρίστηκε αποτελεσματικά την οικονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία, περιορίζοντας σημαντικά τις επιπτώσεις στις επιχειρήσεις και την απασχόληση. Τα συγχρηματοδοτούμενα Προγράμματα του ΕΣΠΑ συνέβαλαν αποφασιστικά σε αυτό, καθώς την περίοδο Απρίλιος 2020 – Ιούλιος 2022 κινητοποιήθηκαν συνολικοί πόροι ύψους 10,6 δισ. ευρώ, πόροι που ισοδυναμούν με το 40% των συνολικών ενισχύσεων που δόθηκαν.

Οι κοινοτικοί πόροι, ως το χρηματοδοτικό εργαλείο της ευρωπαϊκής Πολιτικής Συνοχής για την σύγκλιση των ευρωπαϊκών περιφερειών, διαχρονικά αποτέλεσαν σημαντικό μέσο για τη στήριξη της ελληνικής οικονομίας, την ενίσχυση των δημοσίων επενδύσεων και της περιφερειακής ανάπτυξης και συνοχής. Υπολογίζεται ότι μόνο την περίοδο 2000-2020 εισέρευσαν στην ελληνική οικονομία κοινοτικοί πόροι που ξεπέρασαν τα 72,5 δις ευρώ και χρηματοδότησαν κρίσιμες δημόσιες υποδομές, πλήθος επιχειρηματικών σχεδίων, δράσεις αναβάθμισης του ανθρώπινου δυναμικού και παροχής ποιοτικών κοινωνικών υπηρεσιών.

Η πολιτική συνοχής αποτελεί την κύρια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή των περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στο πέρασμα των προηγούμενων δεκαετιών η πολιτική συνοχής γιγαντώθηκε και μετεξελίχθηκε σε μία σύνθετη δημόσια πολιτική που δεν περιορίζεται στους αρχικούς στόχους του περιορισμού των περιφερειακών ανισοτήτων αλλά συμπληρώθηκε με νέους φιλόδοξους στρατηγικούς στόχους. Δίπλα στους στόχους της σύγκλισης και της αλληλεγγύης προστέθηκαν και αυτός της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας.

Η ελληνική οικονομία δείχνει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα απέναντι στις διαδοχικές κρίσεις με τις οποίες βρέθηκε και βρίσκεται αντιμέτωπη. Κατέγραψε την τρίτη δυναμικότερη ανάταξη μετά την πανδημία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, προσελκύει άμεσες ξένες επενδύσεις σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, αυξάνει εντυπωσιακά τις εξαγωγές, αποκλιμακώνει την ανεργία. Ταυτόχρονα φαίνεται να συντελείται μία σταδιακή αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου προς περισσότερο βιώσιμες και ανταγωνιστικές οικονομικές επιλογές.

Ο ρόλος της Πολιτικής Συνοχής ως βασικού μοχλού για την προώθηση της μακροπρόθεσμης σύγκλισης εντός της ΕΕ και τη μείωση των ανισοτήτων ήταν το αντικείμενο του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων για την Πολιτική Συνοχής μετά το 2027, που συνήλθε στις 22 Νοεμβρίου 2022, στις Βρυξέλλες. Την Ελλάδα εκπροσώπησε, από το Υπουργείο Ανάπτυξης, ο Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ Δημήτρης Σκάλκος.