Πριν ξεκινήσουμε και μπούμε στα βαθιά θα μου επιτρέψετε, αφού ευχαριστήσω και εγώ το ΣΕΒ και τη diaNEOsis για την πολύ ευγενική πρόσκληση και αφού ευχαριστήσω διπλά γιατί είναι καιρός να ασχοληθούμε και με το ζήτημα του ΕΣΠΑ σοβαρά, γιατί μέχρι τώρα η δική μου αίσθηση ήταν ότι οι περισσότεροι το αντιμετώπιζαν ως ένα εργαλείο που μπορεί πρόσκαιρα να αποφέρει κάποιες επιχορηγήσεις, κάποιες χρηματοδοτήσεις στις επιχειρήσεις, ενώ η πραγματικότητα είναι ότι είναι πραγματικά όπως το είπε ο κύριος Ξηρογιάννης ή μπορεί να είναι, θα μπορούσε να είναι και αυτή είναι και η στόχευσή μας, ένα εργαλείο παραγωγικού μετασχηματισμού της οικονομίας.
Είναι λοιπόν καιρός, και υπό το φως του Ταμείου Ανάκαμψης που σε λίγο καιρό θα αποφασιστεί για περισσότερα κονδύλια που θα εισρεύσουν στη χώρα μας, να συζητήσουμε διεξοδικά για αυτό. Και επειδή ξέρω ο κ. Ξηρογιάννης διαβάζει και μου έκανε και αίσθηση η αναφορά στον Αϊνστάιν, ο Αϊνστάιν είχε διάφορα ρητά. Είχε και ένα άλλο που μου έρχεται πρόχειρα, που έλεγε ότι ο άνθρωπος πρέπει να κοιτά τα πράγματα όπως είναι και όχι όπως νομίζει ότι είναι. Και αυτό επ΄ουδενί δεν αποτελεί μομφή στον κ. Ξηρογιάννη, είναι εξαιρετική η μελέτη που έκανε και είχα την τύχη να μου την παρουσιάσει και στο γραφείο μου και στην κυρία Δανδόλου προ κάποιων μηνών προ κορονοϊού και προφανώς στη σωστή κατεύθυνση.
Αλλά θα ήθελα να αδράξω την ευκαιρία για να αποδιώξω κάποιες, ας το πούμε, ισοπεδωτικές κριτικές για το ΕΣΠΑ. Το ΕΣΠΑ δεν είναι λεφτά πεταμένα στον κουβά, όπως ενδεχομένως ακούγεται με κάποια ευκολία αυτή η κριτική και εκεί πήγαινε η αναφορά μου στο ρητό του Αϊνστάιν. Ακόμα και για το ’14-’20 που είναι ένα ΕΣΠΑ πολύπαθο, γιατί φορτώθηκε και τα απόνερα της πολύχρονης οικονομικής κρίσης, η τελευταία μελέτη του ΟΟΣΑ για την περιφερειακή ανάπτυξη στην Ελλάδα κατατάσσει την Ελλάδα στις μεσαίες χώρες στην συνδρομή των συγχρηματοδοτούμενων στην οικονομική ανάπτυξη.
Προφανώς δεν είμαστε τόσο καλά όσο είναι το παράδειγμα της Πορτογαλίας που αναφέρθηκε. Παρόλα αυτά είναι καλή και η δική μας η πορεία. Ο ΟΟΣΑ υπολογίζει τη συνδρομή των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ στο ΑΕΠ στην τάξη του 1,6%. Με άλλα λόγια χωρίς τα προγράμματα του ΕΣΠΑ θα είχαμε 1,6% μικρότερη οικονομική μεγέθυνση.
Από εκεί και πέρα να μπούμε λοιπόν και στα βαθιά που ρωτήσατε. Αυτό τον καιρό ήδη έχει κατατεθεί και έχει ξεκινήσει με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ο επίσημος διάλογος για την επόμενη προγραμματική περίοδο. Στο κομμάτι της επιχειρηματικότητας ο ΣΕΒ μετείχε με πολύ συγκεκριμένες προτάσεις που βρίσκονται και στη δική μας την κατεύθυνση. Αρκετές από αυτές τις γνωρίζετε και εσείς, φαντάζομαι τις γνωρίζει ο κ. Ξηρογιάννης, έχουν υιοθετηθεί στο κείμενο. Ανάμεσα σε αυτά η πρόθεσή μας να ενισχύσουμε την διαπεριφερειακή διάσταση της έξυπνης εξειδίκευσης στην οποία αναφέρθηκε και ο κ. Νταβέλης.
Η πρόθεσή μας να ενισχύσουμε τις απαιτήσεις για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, το περίφημο Industry 4.0. Και βέβαια συμφωνούμε με τον ΣΕΒ για την αναγκαιότητα της παραγωγικής μεγέθυνσης της οικονομίας. Δεν είναι τυχαίο, με όση σημασία έχει αυτό, ότι χρησιμοποιούμε ακόμα και την ίδια φρασεολογία στο επίσημο κείμενο του ΕΣΠΑ με αυτήν που ακούστηκε προ ολίγου.
Οι πόροι που σκεπτόμαστε να δεσμεύσουμε για το επόμενο επιχειρησιακό πρόγραμμα της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικότητας με βάση την κατανομή που έχουμε μέχρι σήμερα και αυτή υπό το φως του νέου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου προφανώς θα αλλάξει, ελπίζω προς τα πάνω και όχι προς τα κάτω. Με αυτή, λοιπόν, την κατανομή, πρόθεσή μας είναι να δώσουμε στις δράσεις επιχειρηματικότητας πιστώσεις περί τα 5 δισεκατομμύρια ευρώ. Παρόλα αυτά δεν θα μείνω σ’ αυτό, θα ακολουθήσω και εγώ τη διαπίστωση του κ. Νταβέλη και θα πω ότι το θέμα δεν είναι πόσους πόρους δεσμεύσεις, αλλά αν τους δεσμεύεις πραγματικά προς τη σωστή κατεύθυνση.
Η κατεύθυνση που εμείς έχουμε επιλέξει στο νέο ΕΣΠΑ να δώσουμε, σε ό,τι έχει να κάνει με την επιχειρηματικότητα, αφορά τη μεγέθυνση των ελληνικών επιχειρήσεων, αφορά τον ψηφιακό και τον πράσινο τον περιβαλλοντικό μετασχηματισμό τους, αφορά την πιστοποίηση προϊόντων και διαδικασιών, αφορά τη βελτίωση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού των επιχειρήσεων. Αφορά την διαπίστευση των εργαστηρίων και προφανώς αφορά την ενίσχυση συμμετοχής των ελληνικών επιχειρήσεων στις ευρωπαϊκές και διεθνείς αλυσίδες αξίας. Και βέβαια σε όλα αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και την υποστήριξη που θα πρέπει να δώσουμε, γιατί εκεί παρατηρήσαμε μια έλλειψη στο τρέχον ΕΣΠΑ. Την υποστήριξη, λοιπόν, που θα πρέπει να δώσουμε στις επιχειρήσεις για να προσδιορίσουν τις ακριβείς ανάγκες τους.
Προφανώς το ΕΣΠΑ όχι μόνο το ελληνικό, σε επίπεδο περιφερειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης απευθύνεται σε μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Και αυτές τις επιχειρήσεις προφανώς κάποιος πρέπει να τις στηρίξει. Ειδικά όταν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 100%, νομίζω το 99,5% με στοιχεία του ΣΕΒ νομίζω κιόλας είναι αυτό το νούμερο που σας λέω. Αυτό δεν σημαίνει βεβαίως ότι αυτές οι επιχειρήσεις θα πρέπει να μείνουν, να παραμείνουν εγκλωβισμένες στο μικρό τους μέγεθος. Αυτό που θα πρέπει να κάνουμε είναι να προσπαθήσουμε τις μικρές να τις κάνουμε, να το πω εντελώς απλουστευτικά, τις μικρές να τις κάνουμε μεσαίες και τις επιχειρήσεις μεσαίου μεγέθους να τις κάνουμε μεγάλου μεγέθους. Προφανώς στο ΕΣΠΑ δεν μπορεί να στηρίξουμε τις μεγάλες επιχειρήσεις. Για αυτές υπάρχει ο αναπτυξιακός νόμος, είναι ένα κομμάτι που δεν είναι της δικής μου αρμοδιότητας αν και θα έλεγα ότι η διασύνδεση ανάμεσα στο ΕΣΠΑ και στον αναπτυξιακό αποτελεί μια αλυσίδα με έναν κρίκο που λείπει και θα πρέπει να το δούμε διεξοδικά.
Τώρα, σε ό,τι έχει να κάνει με τον κανόνα de minimis που για όσους από τους ακροατές ενδεχομένως δεν το ξέρουν και επιβάλλει, περιορίζει το όριο ενίσχυσης ανά επιχείρηση ανά τριετία στις 200.000 ευρώ. Όντως θα συμφωνήσω μαζί σας είναι ένας κανόνας που έχει χρησιμοποιηθεί, ενδεχομένως να έχει πολυχρησιμοποιηθεί στις δράσεις επιχειρηματικότητας των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ. Αυτό όμως ξαναλέω δεν είναι απαραίτητα αρνητικό. Είναι ένα καθεστώς που ταιριάζει σε μικρού μεγέθους επιχειρήσεις που κατά κανόνα αναπτύσσουν επιχειρηματικά σχέδια μικρού, περιορισμένου προϋπολογισμού. Άλλωστε η ορολογία του «ήσσονος σημασίας ενίσχυσης» αυτό ακριβώς υποδηλώνει. Μικρές ενισχύσεις που δεν στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό και απαντούν στις ιδιαίτερες ανάγκες που συχνά συνοδεύουν το μικρό μέγεθος μιας επιχείρησης, κάτι που νομίζω φάνηκε και στην πρόσφατη οικονομική κρίση.
Από εκεί και πέρα, αντιστρόφως οι στοχευμένες κρατικές ενισχύσεις προφανώς εξυπηρετούν τον παραγωγικό μετασχηματισμό της οικονομίας. Αυτό αποτελεί και την πρώτη προτεραιότητά μας για τον νέο ΕΣΠΑ, ωστόσο και εκεί δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι οι κρατικές ενισχύσεις συνοδεύονται συχνά με διάφορους περιορισμούς που συχνά δεν εξυπηρετούν τις ίδιες επιχειρήσεις όπως είναι ότι έχουν μικρότερα ποσοστά ενίσχυσης, όπως έχουν συγκεκριμένες επιλεξιμότητες κλπ.
Αυτό λοιπόν που εμείς στοχεύουμε να κάνουμε, γιατί συμμεριζόμαστε την κριτική όπως την διατυπώσατε, είναι να πάμε σε ένα μείγμα, σε έναν κατάλληλο συνδυασμό, σε μια κατάλληλη αντιστοίχιση κάθε δράσης με τον κατάλληλο κανόνα, καθεστώς που θα πρέπει να ακολουθήσουμε. Δράσεις, δηλαδή, που βοηθάει ο κανόνας de minimis θα εξακολουθήσουν να γίνονται με αυτόν, κάποιες άλλες δράσεις που έχουμε στο μυαλό μας θα πάνε με το γενικό απαλλακτικό κανονισμό.
Αυτά για τις μελλοντικές δράσεις του ΕΣΠΑ. Νομίζω με τον κατάλληλο σχεδιασμό ο οποίος μπορώ να σας πω ότι και σε αυτό θα ζητήσουμε και τη συνδρομή μεγάλων χρηματοοικονομικών οργανισμών στη σχεδίαση των προσκλήσεων ούτως ώστε να ακουμπούν τις ειδικές ανάγκες των ελληνικών επιχειρήσεων τόσο κατά την διάρκεια της περιόδου αυτής της δύσκολης του κορωνοϊού όσο και μετά, νομίζω αυτό θα καταφέρει να μας δώσει τα αποτελέσματα που όλοι προσδοκούμε.
Δείτε την ομιλία του ΓΓ Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ κ. Δημήτρη Σκάλκου στην εκδήλωση «Ποιό ΕΣΠΑ χρειάζονται οι επιχειρήσεις στη μετά-COVID εποχή;» που διοργάνωσαν ο ΣΕΒ και η διαΝΕΟσις εδώ.
