Η συμπλήρωση εβδομήντα τριών χρόνων από την περίφημη διακήρυξη Σουμάν που πρότεινε τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, θέτοντας τα θεμέλια για την οικοδόμηση της Ενωμένης Ευρώπης, βρίσκει τα κράτη – μέλη της μπροστά σε νέες προκλήσεις που απαιτούν νέες πολιτικές και διακρατική συνεργασία για την αντιμετώπισή τους (παγκόσμιος καταμερισμός εργασίας, κλιματική κρίση, τεχνολογικές αλλαγές, δημογραφική στασιμότητα).
Η άλλη όψη της ανταγωνιστικότητας είναι βέβαια η αλληλεγγύη, στην οποία αναφέρεται ρητά η διακήρυξη Σουμάν. Στην επιδίωξη της αλληλεγγύης συμβάλλει η Πολιτική Συνοχής, η κύρια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή των ευρωπαϊκών περιφερειών. Η σημασία της Πολιτικής Συνοχής δεν περιορίζεται στις σημαντικές μεταβιβάσεις πληρωμών αλλά επεκτείνεται στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής ιδέας μέσω της επίτευξης κοινών στόχων.
Η Ελλάδα ταύτισε διαχρονικά τα συμφέροντά της με την Πολιτική Συνοχής, αποτελώντας ένα από τα πλέον ωφελούμενα κράτη στην κατανομή των πόρων της. Ενδεικτικά, την περίοδο 2000-2017 εισέρευσαν στην οικονομία μας περισσότερα από 66 δισ. ευρώ, που βοήθησαν αποφασιστικά στον εκσυγχρονισμό των υποδομών της.
Στην Ευρώπη ωστόσο εμφανίζονται νέα πιεστικά ζητήματα όπως η όξυνση των περιφερειακών και ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων, o εγκλωβισμός περιφερειών (κύρια της Νότιας Ευρώπης) στην «αναπτυξιακή παγίδα», η εμφάνιση της «γεωγραφίας της απογοήτευσης» με την άνοδο της αντιευρωπαϊκής και λαϊκίστικης ψήφου. Και η σύγκλιση μοιάζει να μη λειτουργεί όπως στο παρελθόν.
Σε αυτό το πλαίσιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήδη ξεκίνησε τη συζήτηση για το μέλλον της Πολιτικής Συνοχής. Στους επόμενους μήνες και με ορίζοντα το τέλος του έτους, η χώρα μας πρόκειται να συμμετάσχει στον ευρωπαϊκό δημόσιο διάλογο με τη διοργάνωση ανοιχτών εκδηλώσεων, με ερωτηματολόγια σε ειδικά διαμορφωμένο διαδικτυακό τόπο, με τη συγκρότηση ομάδας ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων. Και, βέβαια, στο επόμενο διάστημα η χώρα μας πρόκειται να αναλάβει, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, συγκεκριμένες πρωτοβουλίες, όπως και στο πρόσφατο παρελθόν που συνέβαλε στην περίοδο της πανδημίας στη διαμόρφωση του προσωρινού πλαισίου ευελιξίας, στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της περιφερειακότητας, της εδαφικότητας και της ανθεκτικότητας των τοπικών κοινωνιών. Και να θέσει ζητήματα, όπως η διαφύλαξη της εταιρικής σχέσης και η ιδιοκτησία των Προγραμμάτων, η απλούστευση του πολύπλοκου κανονιστικού πλαισίου και η έμφαση στα αποτελέσματα, η «έκρηξη ελέγχων» (audit explosion).
Η Ενωμένη Ευρώπη, παρά τις διαδοχικές πολυκρίσεις που κλήθηκε να αντιμετωπίσει, συνεχίζει να παραμένει μια «δυνατότητα». Και μια ισχυρή Πολιτική Συνοχής (έπειτα από μια αναγκαία διαδικασία αναπροσανατολισμού της) μόνο θετική συμβολή μπορεί να έχει στην πραγμάτωση αυτού του στόχου.
Άρθρο του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ Δημήτρη Σκάλκου, στην εφημερίδα “Τα Νέα” (13/05/2023)
